KONSTYTUCJA 3 MAJA 1791 ROKU

Wśród największych dzieł prawno – politycznych dawnej Rzeczypospolitej Ustawa Urzędowa 3 maja 1791 roku zajmuje miejsce szczególne. Jest ona bezspornie największą spuścizną ideowo – polityczną po niepodległej Rzeczypospolitej, z którą równać się może tylko Unia Lubelska 1569 roku. Konstytucja 3 maja obowiązywała jako ustawa zasadnicza zaledwie 15 miesięcy, zapoczątkowała jedynie reformę ustroju i nigdy nie została w pełni wprowadzona w życie, a mimo to przeszła do historii jako najważniejsze wydarzenie w dziejach twórczego czynu patriotycznego narodu polskiego.

O znaczeniu historycznym dzieła 3 maja stanowi nie sama treść Konstytucji i ustaw ją dopełniających, ale sens moralno – polityczny całego wielkiego dzieła Sejmu Czteroletniego, kładącego kres „gwarancji” Ustroju Rzeczypospolitej przez dwór rosyjski, która miała uniemożliwić jakąkolwiek ewolucję tego ustroju zgodną z życzeniami społeczeństwa. Realizowana przez 4 lata w okresie Sejmu Czteroletniego polityka zupełnej suwerenności Rzeczypospolitej uzależnienia jej przeobrażeń wewnętrznych i ustrojowych tylko od woli większości narodu, a w końcu podjęta czynna obrona dzieła Sejmu Czteroletniego przed zbrojną interwencją dworu petersburskiego pozostawiły tradycję ideową, od przeszło 200 lat stanowiąc największe dziedzictwo polskie w sferze myśli politycznej.